Iratiko Oihanetik Orbaizetatik itzultzen bazara, ez utzi bisitaldia osatzeari aezkoar herrietako eraikin tipiko hauek. Alea gordetzeko balio zuten, lurretik altxatuz karraskariengandik eta beheko solairu tradizionaleko hezetasunetik babesteko. Horietako asko azken hamarkadetan zaharberritu dira, eta gaur egun ikus dezakegun kontserbazio-egoera ona erakusten dute.
Aezkoako garaia pirenaikoa da, ia teilatu-hegalik gabeko bi isurkiko teilatuak, oinplano angeluzuzena eta landu gabeko harrizko hormak ditu. Garaioa, Hiriberri/Villanueva de Aezkoa, Aribe, Aria, Orbara, Orbaitzeta eta Garraldan adibide interesgarriak daude, etxeen izenengatik ezagunak. Inguru honetako handiena Casa Domench-ena da, Ariben. Larrañeta etxekoak, Orbaizetan, oraindik ere mantentzen ditu zurezko egitura eta jatorrizko zutabeak. Eta Rekak, Hiriberri/Villanueva de Aezkoan, adibidez, inskripzioak ditu fatxadan.
GARAI ERROMANIKOA
Agoiztik Auritzera doan errepidetik Agoizko haranerantz jotzen baduzu, Artzibar zeharkatuko duzu. Ezinbestekoa da Lusarretara desbideratze labur bat egitea herri honetako garai erromanikoa miresteko, bere estiloagatik ezohikoa baita.
