Orreaga

Orreagak historia, legenda, kultura eta artearen gune paregabea du. Erreferentziazko tokia da, Donejakue Bidea Espainian hasten duten erromesek gehien aukeratzen duten tokia baita. Karlomagnoren porrot mitikoaren eszenatoki izateagatik ere bai, hainbestetan kantatu eta zenbatua. Nafarroako Pirinioetako paraje eder hau, pagoz, haritzez eta izeiz inguratua, Erdi Aroko arkitekturaren adibide bikaina da. Bertan Antso VII .a Azkarrak atseden hartzen du.

Gune hau, Pirinioetako mendikatea zeharkatzeko duen kokapen estrategikoagatik, ibiltarientzako pasabide naturala izan da antzina-antzinatik. Askotariko kulturen elkargunea. Hemen antzezten du ahozko tradizioa 778. urtean Karlomagnoren armadak izan zuen deskalabru tragikoak. Erretiratzen zenean, Zaragoza galdu eta Iruñeko harresiak txikitu ondoren, Roldan zalduna eta ejertzito frankoaren atzealde osoa hil zituzten. Kapitulu hori “Chanson de Roland” ospetsuan jasota geratu zen. XI. mendearen amaieran idatzitako poema epikoa da, antzinako frantsesez, eta Turoldo izeneko monje normandiar bati egozten zaio.

Erromesaldiak noiz hasi ziren ez dakigu ziur, baina IX. mendean hasi zen Santiago gurtzen. Erromesen joan-etorria ziurtatzeko, 1127an, Iruñeko gotzain Sancho de la Rosak kofradia bat sortzea erabaki zuen, ibiltariei arreta eskaintzeko. XIII. eta XIV. mendeak izan ziren garapen eta hedapen handiena izan zutenak.