Oroz-Betelu
Oroz-Betelu
Oroz-Betelu, Irati ibaiak bustita, herri polita da Astigarreko eta Aezkoa-ko Haraneko, oraindik bere iragan industrialaren lekukotasunak geratzen direneko, Haranaren artean.
Herri hau uharte txikia da bi haranen artean, Pirinioaurre nafarraren eta gailur menditsu altuen arteko trantsizio paisaiaren. Ondo bereizitako bi herrigunerekiko kontua: Oroz-Betelu eta Olaldea. Astigar-Haranaren parte izan zen baina, bere garapenagatik hain zuzen, hiribildu berezko udalarekin bihurtu zen urtea, 1845ean banandu zen.
Paradisu naturala da, bideetarako ideala mendizaleak eta Betelu-ko hariztia Irati-ko Oihaneko, ibilbide-jendetza publiko guztientzat eskaintzen dutenetako, Hariztia bezala inguru lasaigarriez gozatzeko.
GOZATZEN DU…
BETELUKO HARITZIA
Laua zonako herriek partekatzen dute poz-pozik baso honen jabetza: Oroz-Betelu, Garralda, Aribe eta Garaioa. Bisitatzeari utzi behar ez den eta bere motako Penintsulako garrantzitsuena hartuta dagoen basoa. Nahiz eta ere aurkitu egon zaitezen, urkiak edo zonan duela 7.000 urte baino gehiago agertu zen gaztainondoak, agintzaria haritz zuria hemen den zuhaitza. Olaldea-tik Aribe-ranzko aspaldi egurrera kontrazihoazen auzotarrak sarritan zebiltzan bidea jaiotzen da edo burdina-meategietan lan egitera. Denbora gutxitan, haritzak ikusten hasiko gara bide nagusitik.
OLALDEA-ETAKO IRAGAN INDUSTRIALEAN
Olaldea-n burdina-meategi bat egon zen. Honi gehitzen badizkiogu pago-basoarekin eta haritzarekin (ideala egur-ikatza lortzeko) inguratutako ingurunea eta gorabehera garrantzitsuarekiko ibai bat, gutxienez XIV mendetik dokumentatutako burdinola bat hemen kokatzea ez da harritzekoa.
Paperontziko” eraikin neurrigabea, 1895ean eraikita, gaur egun hemen ere begiets daiteke. Nafarroako faktoria handiena izan zen XIX mendean, 200 langile baino gehiago izatera heldu zituenean. Baino ez 1914ra arte iraun zuen. Zentral hidroelektrikoa ere ikus daiteke, bere harrapakinarekin, kanalarekin eta makina-gelarekin. Oroz-Betelu eta Olaldea Nafarroako lehen herriak izan zirela argi elektrikoaz dakizu?
MENDI KOROA ETA BERRABURU-A IRUINARRIA
Bere 1.387 metroez, Corona mendia, altitude handieneko Oroz-Betelu-tik lor daitekeena da. Bere gailurretik Baigura, Izaga Haitza edo Elke bezala beste batzuk ikus daitezke. Eta egun garbietan, horizonteak Pirinioetako pikorik altuenak estimatzea nafar baimentzen du, Anie-ra edo Hiru Erregeen Mahaira bezala. Bere gailurrean, estimatu ahal izango ditugu trikuharri-hondarrak, crómlech-a eta iruinarriak, artean, ezkerreko hegalean, Berraburu-ko-a nabarmentzen duenak. Bere dimentsioagatik, zabalera metro batetiko luzerako 5 metro baino gehiagogatik, Nafarroako handienetako bat da.
HERRIA
Zeinen etxeen XVI mendearen elementuak sarrerako eta leiho geminatuetako bere arkuetan mantentzen dituzten batzuek, ez diezaioten herria bisitatzeari utz. San Adrián-en parrokiak ere geldialdia merezi du. Jatorri erromanikoko, bere sarrera-lorategian hogei bat erakusten da lorratzak ehorztetxe zaharrak, baita ere Orreagako Birjina bat. Bere barnean, Gaspar Ramos-en erretaularik handiena nabarmentzen du.
INFORMAZIO GEHIAGOTARAKO:
Eguraldi Datozen egunetan zehar:
Zerbitzuak
Servicios disponibles en Oroz-Betelu:
- Bar/Restaurante
- Tienda
- Centro de Salud (lunes por la mañana)
- Oficinas de Turismo más cercanas en Aoiz y Aribe
Desde Barcelona: 438 Km
Desde Bilbao/Bilbo: 158 Km
Desde Logroño: 89 Km
Desde Madrid: 408 Km
Desde S.Sebastián/Donostia: 92 Km
Desde Vitoria/Gasteiz: 93 Km
Desde Zaragoza: 175 Km
Para averiguar tu ruta exacta en coche pulsa AQUÍ e introduce tu localidad de partida.
BIDEAK ETA GALTZEKO BIDEAK
En el entorno de esta localidad, destacamos las siguientes rutas que parten desde el pueblo o sus alrededores. Si cuentas con GPS o móvil con GPS, descarga el track, descomprímelo y ya lo puedes enviar a tu dispositivo para seguirlo con tranquilidad. Lo hemos grabado nosotros mismos para ti:
Ruta 1
SL-NA21 Rasos de Arrixuri-De Olaldea a Oroz-Betelu
Dado el mal estado del Sendero Local Camino de los Aizkolaris, que nos permitiría completar este itinerario en vuelta circular desde Oroz-Betelu hasta Olaldea, pasamos a describir su alternativa por el SL-NA21. Este describe la ruta contraria del barrio de Olaldea a Oroz-Betelu, con un tipo de terreno más seco y amigable, sin tendencia a cerrarse, por la orilla este del Irati.
Estación eléctrica de Olaldea. Observamos el paso del agua por debajo del edificio para aprovechar su caudal y proseguimos por un camino al lado del río hasta un puente sobre el río Irati. En este lugar, de buena vista sobre la localidad, empieza la parte más comprometida. Nada más pasar el puente, desechamos las dos alternativas que se muestran a izquierda y derecha y seguimos recto. Primer poste de SL y PR que seguimos. Tras una larga curva a la izquierda llegamos a un segundo cruce ya señalizado como SL-NA 21 Rasos de Arrixuri (el nuestro) y otro PR. Iniciamos un par de kilómetros de fuerte cuesta hasta que el desnivel termina y empezamos a ver de nuevo Oroz-Betelu. Al fondo, la atalaya rocosa del Berrendi.
El último tramo transita ya muy cerca del río por piso húmedo (imagen). Vemos al otro lado un merendero y las primeras casas. Llegamos al puente de Oroz-Betelu, con buenas vistas de la localidad. Prever coche de apoyo si se realiza en travesía.
Longitud: 4,5 km (solo ida) | Desnivel: 176 m | Dificultad: lineal. Prever coche de apoyo. |
---|
Irati apartamentuak (Olaldea)
Oroz-Betelu ApartamentuakApartamentuak Olaldean daude, Iratiko Oihanetik eta Orreagatik arras hurbil (10km) eta Iruñetik 30 minutura bakarrik. Behar den guztia dute ostatu ona hartzeko. Gozatu landa turismoa. Zatoz eta ezagut itzazu!
Irati apartamentuak (Olaldea)
Oroz-Betelu ApartamentuakApartamentuak Olaldean daude, Iratiko Oihanetik eta Orreagatik arras hurbil (10km) eta Iruñetik 30 minutura bakarrik. Behar den guztia dute ostatu ona hartzeko. Gozatu landa turismoa. Zatoz eta ezagut itzazu!
Irati apartamentuak (Olaldea)
Oroz-Betelu ApartamentuakApartamentuak Olaldean daude, Iratiko Oihanetik eta Orreagatik arras hurbil (10km) eta Iruñetik 30 minutura bakarrik. Behar den guztia dute ostatu ona hartzeko. Gozatu landa turismoa. Zatoz eta ezagut itzazu!